De opstart in de bib van Lille van A tot Z

Wat betekent het om Boekstart van nul uit de grond te stampen in je bibliotheek? In Lille gingen ze tijdens de zomer van 2018 van start met Boekstart. Lisenka Huis in ’t Veld legt uit hoe ze te werk gingen.

Hoe is het idee ontstaan om met Boekstart te starten?

'Op een gegeven moment kreeg ik een Boekstart-mail in mijn mailbox. Ik vond het erg interessant, aangezien we in onze bibliotheek eigenlijk heel weinig aanbod hadden voor de allerjongsten. Ons aanbod startte bij 3 à 5 jarigen. We hadden wel wat voelboekjes, maar voor kinderen jonger dan drie jaar waren die minder geschikt. Ik heb meteen onze bibliothecaris aangesproken over Boekstart. Die heeft op zijn beurt verder overlegd met de andere bibliothecarissen en enkele weken later kregen we groen licht om van start te gaan.'

Was het moeilijk om het gemeentebestuur te overtuigen om mee in te stappen in Boekstart?

'Nee, eigenlijk niet. Onze bibliothecaris stond echt achter het idee en heeft het heel enthousiast kunnen verdedigen. Er is vrij vlot een budget vrijgemaakt om te kunnen starten met de voorbereidingen.'

Hoe hebben jullie jullie andere partners ingelicht?

'De bibliothecaris heeft op het bibliothecarissenoverleg alles voorgelegd. Toen was er nog de groep Kempens Karakter (culturele samenwerking tussen Berlaar, Grobbendonk, Heist-op-den-Berg, Herentals, Herenthout, Hulshout, Lier, Lille, Nijlen, Olen, Putte en Vorselaar). De bibs van Kempens Karakter werden dus allemaal betrokken. De bibliotheek van Lille heeft het voortouw genomen om alles te organiseren. We zijn gestart met een lezing en een infosessie die via Iedereen Leest werd georganiseerd en hebben alle andere partners hierop uitgenodigd om te komen luisteren.

Via de gemeente heb ik ook alle adressen opgevraagd van kinderopvanginitiatieven uit de buurt, van crèches tot onthaalouders en de landelijke kinderopvang. Dat laatste contact was vrij moeilijk omdat je altijd via een centraal nummer wordt omgeleid en geen specifieke telefoonnummers doorkrijgt. Zo duurt het een tijdje voor je bij de juiste personen terecht komt. Na veel heen en weer bellen kreeg ik die mensen die ik zocht aan de lijn en zo ging de bal wel aan het rollen en kwamen de inschrijvingen binnen.

We hebben uiteindelijk twee Boekstart-momenten georganiseerd. Een middagsessie voor een 30-tal bibliotheekmedewerkers en een avondsessie voor zo’n 28 onthaalouders en medewerkers van crèches etc. De vrijwilligers die in de consultatiebureaus van Kind en Gezin de babypakketjes en de uitnodigingen aan de ouders meegeven waren uiteraard ook uitgenodigd. Ik heb hard mijn best gedaan om zoveel mogelijk mensen te bereiken en vele keren opnieuw gebeld en gemaild, maar het heeft geloond.'

Had je het gevoel dat zo’n infomoment voor hen een meerwaarde was?

'Ja, ik denk het wel. De middagsessie ging vooral over de praktische zaken. Hoe maak je alles klaar voor de uitleen, hoe stel je de communicatie op? ’s Avonds was het algemener. Waarom stappen we mee in Boekstart? Wat kan je allemaal doen? Wie willen we bereiken? Hoe kom je met de juiste mensen in contact? Tijdens de avondsessie vielen de Boekstart-filmpjes ook erg in de smaak. De bibliotheekmedewerkers waren dan weer meer op zoek naar praktische tips.
’s Middags heb ik ook verder inzicht gegeven in hoe en waar materiaal aan te kopen en in alle informatie betreffende catalografie etc.'

Hoe ben je precies te werk gegaan nadat je wist dat het door kan gaan? Waar haalde je je inspiratie?

Stap één was boekjes aankopen. Daarvoor gebruikten we de lijst van Iedereen Leest. Alles wat we niet hadden, hebben we aangekocht. We keken ook naar websites zoals die van de Standaard Boekhandel en plaatsten onze bestellingen. Bij binnenkomst van de boekjes zijn we meteen gestart met catalografie en hebben we een ontwerp gemaakt van kaartjes met een Boekstart-tag.

Dan werd het tijd om de Boekstart-hoek vorm te geven. In een bibliotheekcatalogus vonden we ook bibliotheekmateriaal voor de allerjongsten. Zo kozen we onze matten. De matten zijn heel hygiënisch en afwasbaar met ontsmettingsmiddel. Om de boekjes proper uit te lenen, gingen we op zoek naar zakjes. Daar hebben we het langst naar moeten zoeken. We hebben alle mogelijke opties besteld en getest, maar zijn uiteindelijk toch voor de duurste en duurzaamste optie gegaan.

Nadat alles binnen was gekomen en verwerkt was, kwam het vraagstuk ‘hoe plaatsen we de boekjes in de bibliotheek?’ aan bod. Zo kwamen we bij de verschillende maten van Curverbakken terecht, die we allemaal specifiek inzetten. We hebben drie uitleenposten die we elk wilden voorzien met dertig boekjes, suikerbonen en alle andere toebehoren. Het is uiteindelijk wel een grote investering geweest, maar nu zijn we goed uitgerust. Op de dagen van de inrichting waren er geen klassen in de bibliotheek zodat we ruimte hadden om de jeugdhoek helemaal leeg te maken en de puzzel te leggen om een leuke babyhoek te integreren.

Ik denk dat wij echt hebben wat nodig is voor een goede Boekstart. Nu, de investering is niet klein geweest en we hadden geluk dat er een mooi budget werd vrijgemaakt. Maar je kan Boekstart zeker ook op een goedkopere manier uitwerken. Bijvoorbeeld met goedkopere zakjes die je van tijd tot tijd vervangt. In plaats van deze matten kan je ook een opblaasbaar zwembadje installeren met wat boekjes in waar mama’s rond kunnen zitten. Er hoeft niet perse een aparte voorleeszetel te zijn etc. Maar ik vind wel dat, als je het doet, je het goed moet doen, met de nodige omkadering en niet zomaar ergens wat boekjes zetten en klaar ermee.'

Jullie zijn nog maar net begonnen, maar kan je al zeggen of het je veel extra tijd kost om alles te organiseren en hygiënisch te houden?

'Nee, dat valt echt heel goed mee. De collega’s zijn ook allemaal enthousiast. Het is belangrijk om zelf enthousiast te zijn natuurlijk. En we doen al het werk echt wel samen als team. Ik doe alles wat betreft opzoekwerk en organisatie. Veerle zorgt voor alle communicatie en ontwerpt de affiches. Hildegarde doet de aankoop, vraagt de codes aan bij Cultuurconnect en verzorgt de catalografie. Carine zorgt voor de hygiëne van de boekjes. Maar samen zijn we op de hoogte van alle stappen.

Samen kwamen we ook op het idee van de suikerbonen. De lancering van Boekstart is immers een evenement, en dan wil je mensen een klein aandenken meegeven. Ik ben in de AVA al de nodige materialen gaan kopen. Het zit in de kleine dingen. Het is eerder zeldzaam dat een heel team zo nauw wordt betrokken, want vaak zit ‘Boekstart’ enkel bij de jeugdverantwoordelijke. Ieder heeft zijn taken, maar we bouwen het samen uit. Dat zorgt ook voor veel creativiteit. Uit zo’n creatieve denkprocessen kwam ook het idee om in plaats van bloemen een beer ter verwelkoming te zetten, met een T-shirt van Boekstart.'

Hoe pakken jullie het hygiënische proces precies aan?

'Na het uitlenen komen de boekjes terug binnen en leggen bezoekers ze in de bakken. Degene die de boeken wegzet, ontdoet ze van het plastieken mapje en legt de boekjes in de Curverbox met de sticker ‘gebruikte boekjes’. Ze neemt de boekjes mee naar de wasplaats en zorgt voor het wassen en drogen. Voor het drogen gebruiken we trouwens de slazwierder-tip van Boekstart. Dat werkt erg goed! als de boekjes droog zijn, brengt Carine ze naar andere specifieke bakken en zetten wij ze op onze beurt terug op hun plaats.'

Wie zijn de mensen die van Boekstart gebruik maken?

'Het is een gemengd publiek. Als ik hoor dat er kinderen in een gezelschap zijn, ga ik ze even aanspreken en vraag ik of mensen Boekstart al kennen. Of ik vraag of ze al suikerbonen hebben gehad en geef zo wat meer uitleg en vraag hen het door te vertellen. Er was een jonge mama uit Antwerpen die net verhuisd was en zij was heel enthousiast nadat ik haar aansprak. Ook een jonge vrouw die aan de balie kwam heb ik erover verteld, hoewel ze nog geen kinderen had. Ze kan al maar op de hoogte zijn. Misschien kent ze mensen in haar omgeving die interesse zouden kunnen hebben. We proberen mensen echt aan te spreken en de reacties zijn altijd plezant en enthousiast. Ik had eerst wat schrik dat we geen bezoekers zouden krijgen. Ik verplaatste me in de gedachtegang van een jonge mama en vroeg me af wat ik zou doen. Ik weet niet of ik dan naar de bib zou gaan. Maar ik zie dat er wel mensen komen, niet met tientallen, maar er worden elke week een mooi aantal boekjes uitgeleend.'

Wat is het moeilijkste in de hele organisatie tot hiertoe?

'Het moeilijkste was om Boekstart een goede plek te geven in de bibliotheek zonder de rest van de kindercollectie te verdrukken. Onze kasten worden allemaal gemaakt door de schrijnwerkers van Lille. Alles staat hier op wieltjes dus we kunnen alles verplaatsen. Dat is heel erg gemakkelijk, ook om te poetsen. Toen we alles hadden geïnstalleerd hebben we een kleinkind van een van de collega’s als proefpersoon laten rondkruipen door de bib om te testen of alles veilig was. Zo merkten we dat er lamellen op de grond hingen waar de baby aan kon trekken. Dat hebben de schrijnwerkers dan voor ons opgelost. Ook belangrijk is om een plek te voorzien om een buggy achter te laten.'

Gaan jullie randactiviteiten organiseren om Boekstart meer in de kijker te zetten?

'Dit is echt ons zomerproject geweest. Boekstart staat 1,5 maand in de kijker, daarna draait het mee in de gewone werking. We gaan het eerst eens evalueren. Bij het begin van Boekstart ben ik zelf bij Kind & Gezin geweest om alles uit te leggen en te activeren. We registreren echt wie er komt via Kind & Gezin, en gaan een jaar kijken wat de reactie is. Tegen de Boekstart-dag gaan we Boekstart in de bib zeker nog eens op de voorgrond zetten. Tussendoor moeten we vooral volhouden om mensen met baby’s en peuters aan te spreken.'

Nu is het vooral de bib en het consultatiebureau die Boekstart uitdragen. Heb je nog andere partners in zicht die in de toekomst zouden samenwerken?

'De kindjes uit de crèche van het kleinkind van Hildegarde zijn samen hier geweest omdat we graag wat foto’s wilden voor de krant. Dat heeft ervoor gezorgd dat ik ook naar de andere crèches ben geweest. Na de infosessie heb ik met verschillende onthaalouders gesproken. Die waren erg geïnteresseerd om een boekenbox te krijgen met wat knisperboekjes, prentenboekjes en voorleesboekjes. Die lenen we dan uit voor zes weken. Via een vaste route breng ik de boxen zelf rond bij de vier onthaalouders.'